Vanaf eind april 2022 tellen vrijwilligers wekelijks de bestuivers (dagvlinders en hommels). Dat gaat volgens een protocol steeds langs dezelfde telroute, bij droog weer met niet al te veel wind.
Workshop Hommelherkenning
mannetje soort van goedkope versie van vrouwtje
Op 20 april jl volgen zo’n vijftien vrijwilligers betrokken bij de monitoring van biodiversiteit op de Biesterhof een workshop over hommels, onder meer over het herkennen van de verschillende soorten. De presentatie van Dominic Dijkshoorn van EIS (Kenniscentrum Insecten) begint met de vraag: “hoe gaat het met de hommels?” Zijn antwoord: “we denken dat het niet goed gaat, maar we weten het niet exact”. Om die reden is het Meetnet Hommels opgezet, of preciezer een meetnet om te onderzoeken hoe trends over aantal en soorten hommels zich ontwikkelen. We weten nu dat tweederde van de 29 soorten hommels bedreigd is, en een kwart de afgelopen decennia al is verdwenen. Het gaat zelfs slechter met hommels dan met andere insecten.
veel bedreigingen
Bedreigingen komen er uit de veranderingen in landgebruik en in de landbouw, als gevolg van de voedselschaarste vóór en tijdens WO II: intensivering en schaalvergroting in de landbouw, ruilverkaveling en daarmee versnippering van geschikte habitats voor insecten en vogels, verlaging van het waterpeil, gebruik van kunstmest en pesticiden, verdwijnen van groenbemesters, onze maaiwoede en netheidswaanzin, zoals Dominic het aanduidt, ziektes, klimaatverandering en tenslotte vanwege concurrentie onder insecten om voedsel, mede vanwege teveel honingbijen.
Meetnet Hommels
Op de Biesterhof wordt in het seizoen wekelijks geteld op hommels, vlinders en vogels enz. Het is zonde deze gegevens niet ook te gebruiken voor het overzicht van Meetnet Hommels. Dominic: “Wij geven onze gegevens door aan Waarnemingen.nl. Meetnet Hommels gebruikt dezelfde werkwijze als de Vlinderstichting, met enige aanpassing aan onze routes. Door bijvoorbeeld de indeling van vaste routes in secties van vijftig meter kunnen we onze info delen met EIS.” Op hun website vind je handleidingen over het tellen en herkennen van hommels. Het Meetnet gaf een handzaam basisgidsje uit, dat meteen van pas komt in een quiz die Dominic heeft voorbereid. Ook in het veld weten we dat meteen al goed te gebruiken.
herkenning
Er zijn door het jaar heen enkele pieken in de zichtbaarheid van hommels; eerst de koninginnen, daarna de werksters en de mannetjes, en soms opnieuw de koninginnen, alles afhankelijk van het weer. Dominics opmerking dat bij de hommels het mannetje een soort van goedkope versie van het vrouwtje is, zorgt voor hilariteit. EIS gebruikt de volgende werkwijze: een indeling op bruinruggen, wit-, geel- en roodkonten, en daarna verdere specificaties op bijvoorbeeld witte en gele strepen en zwarte of doorzichtige vleugeltjes. Voorafgaand aan deze indeling gaat het over de lookalikes: zweefvliegen en bijen die veel lijken op hommels, maar die je kunt ontmaskeren door goed te kijken naar de vleugels (2 of 4) of de achterpoten (voor het stuifmeel). Hommels schijnen niet te kunnen horen en reageren dus niet op geluid, maar ze reageren wel op trillingen. Klaver blijkt erg aantrekkelijk voor hommels en andere insecten, omdat de bloemetjes het hoogste eiwitgehalte hebben.
Na enkele oefeningen in het veld staat in één van de twee nieuwe tunnelkassen – de vorige had de recente storm niet overleefd – een heerlijke lunch met soep en broodjes klaar. Erna oefenen we nog een keer op hommelherkenning in het veld, waarbij onze ervaren workshopdeelnemers een steenhommel, akkerhommel en grote koekoekshommel weten te spotten. Helaas werkt het weer niet mee en bekorten we deze praktijkoefening. Maar zowel de mannetjes als de vrouwtjes hommelcursisten gaan enthousiast over de net verworven kennis naar huis.
Vera Bastiaans, vrijwilliger Land van Ons
Geïnteresseerden kunnen de presentatie van Dominic Dijkshoorn gemaild krijgen via Kees Remy keesremy@gmail.com
Foto’s: Piet Levering
workshop hommels
Zaterdag 24 juni 2023 heeft Frank Rooijakkers een workshop gegeven over de herkenning van hommels. Frank studeert voor de master Biologie in Wageningen.
De weersomstandigheden waren perfect helder weer 25 graden en niet te veel wind. We waren met een klein clubje. Frank heeft vol enthousiasme en boeiend veel verteld over hommels, hun gedrag en leven. Met het vangnet behendig zwierend door de lucht zijn enkele hommels gevangen en door Frank vakkundig uit het net gehaald om de hommels van dichtbij aan ons te tonen.
De soorten die we gezien hebben waren onder andere de steenhommel, de aardhommel en de tweekleurige koekoekshommel.
De workshop heeft ons meer inzicht gegeven over het herkennen van de hommels en hun gedrag maar ook over het gebruik van het vangnet om de hommels te determineren.
Bijzonder is dat de volgende dag door Frank bij een rondgang de Langhoornbij is gesignaleerd. Deze soort zou je hier niet verwachten omdat deze soort hooguit in Zuid Limburg wordt waargenomen. Mogelijk is dit het gevolg van klimaatverandering
elk nadeel….
Frank Martin Rooijakkers is een hommelliefhebber, en daarom is hij best blij met de muizen die in 2023 de Biesterboeren plagen. Als je wilt weten hoe dat precies zit, lees dan zijn verhaal op de site van Land van Ons.
het eerste jaar
In het eerste jaar zijn in Nederland algemeen voorkomende soorten vlinders en hommels waargenomen. Voor de vlinders zijn dat dagpauwoog, atalanta, witjes en distelvlinder, en incidenteel kleine vos, zandoogjes en de gehakkelde aurelia.
Van de hommels zijn ook algemeen voorkomende soorten waargenomen zoals de steenhommel, akkerhommel, aardhommel en tuinhommel.
